elewacja wzdłuż Dzielnej, z lewej strony kamienica na rogu Pawiej i Lubeckiego
OBIEKT NIE ISTNIEJE
(istnieje jedynie zrekonstruowany niewielki fragment budynku)
FOT:
Architekt:
Henryk Marconi.
Budowa:
1830-35.
Do 1863 więzienie kryminalne, następnie więzienie polityczne. Obok głównego budynku więzienia znajdowało się więzienie kobiece tzw. Serbia.
1939-44:
W budynku mieściło się więzienie gestapo, przez które przeszło około 100 tysięcy więźniów politycznych, około 37 tysięcy zostało rozstrzelanych a około 60 tysięcy wysłano do obozów koncentracyjnych.
Zniszczone:
21 sierpnia 1944 Niemcy wysadzili Pawiak wraz z przylegającymi budynkami.
Częściowa rekonstrukcja:
w 1965 w częściowo zrekonstruowanych pomieszczeniach według projektu Romualda Gutta, Mieczysława Mołdawy i Aliny Scholtzównej zostało otwarte Muzeum Więzienia "Pawiak", a na dziedzińcu odsłonięto pomnik ku czci ofiar autorstwa Z. Kann-Pociłowskiej.
W 2005 na miejscu wyciętego, uschniętego drzewa-pomnika ma stanąć jego metalowy odlew.